Eg les den islandske, uvanleg gode, forfattaren Jón Kalmann Stefansson sin roman «Omtrent på størrelse med Universet», eit framhald av «Fiskene har ingen føtter», dei handlar om to gutar sin oppvekst i Keflavik i handre halvdel av førre hundreåret. Det er bøker om venskap, popmusikk, seksualitet, litteratur og sterkje kjensler, men og om slekta, om moderne islandsk historie, om fattige fiskarbønder på Islands vêrharde og ugjestmilde austkyst. Ein av dei er den legendariske fiskarbasen Oddur som fiskar for fellesskapen, som fiskar for at den unge staten Island skal kunna byggja skular, sjukehus og vegar. Ikkje minst vegar, slik at folk kunne komma seg over fjella, frå fjord til fjord, frå eine bygda til den andre, utan å risikera å frysa i hel i snøstormane om vinteren, slik at også dei som budde ute på småstadene skulle kunna kjøra bil, skulle kunna ta del i moderne teknologi og samfunnsutvikling, slik at alle fekk dela samfunnsgodene og framtida.
Kategoriarkiv: Bøker
Mi sjuke mor
Eg ser at bokmeldarane no kårar årets beste bøker, vel og bra, men burde dei ikkje vore ærlege og skrive: dei bøkene me tykkjer er best av dei me har brydd oss om å lesa. For dei har jo ikkje lese og meldt alle, og det er stort sett dei same forfattarane som vert melde år etter år.
To gode bøker av Bjørn Ingvaldsen
Oddingen Bjørn Ingvaldsen er ute med si 49. bok i desse dagar, ”Lydighetsprøven”, samstundes som ”Far din” frå i fjor er nominert til Nordisk Råd sin pris for beste barne- og ungdomsbok. Eg har lese begge to, og det rår eg sterkt andre til å gjera òg. Det er sterk og rystande lesing, forteljingane tek tak i deg og skakar deg og får deg både til å kjenna sinne, sorg og varme.
På strak arm og kindlebrett
No har også eg lese Elena Ferrante sin Napoli-kvartett, og trass i at eg hadde litt motstand i starten, slik eg ofte har mot overeksponerte bøker og filmar, så vart eg etterkvart riven med i denne lange ferda gjennom italiensk og europeisk etterkrigstid, ungdomsopprør og ytrevenstre fraksjoneringar, moral og umoral, by- og samfunnsutvikling, teknologisk nybrotsarbeid, feminisme, venskap, familieliv, korrupsjon og alt mogeleg anna som forfattaren har greidd å blanda inn i denne gryta. Den første boka gjekk det litt tregt å komma gjennom, eg vart litt lei desse to venninnene, men frå andre boka av las eg det heile på strak arm og kindle-brett.
Er det ikkje kiosklitteratur? spurde ein leseglad mann eg møtte like etter at siste ord var lese. Jo, det er det (i tydinga lett lese, lett fortalt og underhaldande), men det er også framifrå forteljekunst og ei lærebok i å skriva slik at det vert ein svir å lesa, der ikkje nokon triks vert for skitne, knep for velbrukte til å ta i bruk. Dette er såpeopera og melodrama, netflix og hbo, Tolstoj og Dickens og heile smørja.
Her hender inkje tilfeldig. Alt som vert lagt opp til i starten, vert fullført før siste ord er sagt, kvar person har sin nøye gjennomtenkte plass i den mangslungne veven, kvar ei hending er motivert på førehand, dramaturgien er enkel å få syne på, her skiftast det brått mellom stille parti og store katastrofar, ein fin samtale vert avbroten av eit frykteleg jordskjelv, eit etterlengta møte mellom far og dotter vert omgort til sorg og sakn og ei mogeleg kidnapping, når forteljaren har det på sitt mest traurige, dukkar brått hennar store draumemann opp, alltid, når alt ser ut til å gå på tomgang, trekkjer forfattaren opp Lila, den eigentlege hovudpersonen frå hatten og så er me i gang att.Og når det tykkjest vera fred og forsoning, så drep ho nådelaust ein karakter eller to.
Det er mest irriterande veldreidd og så godt konstruert at det liknar frykteleg på røynda. Men i det verkelege livet går aldri alt opp til slutt, slik som her.
Eg prøvde å ta ein pause og gjera slik ein skal i påska, lesa ein kriminalroman. Etter ti sider gav eg opp. Språket vart for oppstylta. Stilen var så kriminalromansk, med masse detaljar om rom og stad og folk og fortid at det kjeda livet av meg. Forfattaren gav meg ikkje fred til å laga bileta sjølv. Eg lukka fila og opna Ferrante att. Ho fortel også mykje og kjedar meg stundom med for mykje oppramsingar og jabbing om italiensk politikk, men ho beskriv ikkje meir detaljert enn at eg kan sjå alt føre meg, ikkje slik det faktisk er der, men slik det skapar seg til i mitt hovud.
Viss du har lyst til å ta fri frå facebook og andre asosiale medium ei stund, så er Ferrante vel verd å verta kjend med. Eg hadde mest ikkje tid til verken å sjekka likes, lesa statusar eller kikka på kva andre folk dreiv med i påska medan leseferda til Napoli stod på. Eg fekk ikkje skrive noko sjølv heller, før no.
Eg kom på noko som eg lurte litt på under lesinga. Personane snakkar anten italiensk eller dialekt, vert det skrive. Men dialekten i Napoli er vel mest å rekna for eit eige språk, napolitansk, som kan vera uforståeleg for andre italienarar. Skulle gjerne visst om kva ord Ferrante sjølv brukar, dialekt eller napolitansk. Kva nemning ein brukar vil endra lesinga mykje.